Voor jullie is dit de vierde uitgave van het blog, maar wat hieronder te lezen valt was nog allemaal deel van die slaperige middag waarop Kees en Lars door het zolderarchief struinden. We waren gebleven bij een interessant bezoek van één van de kunstenaars die ook deel was van The Luminous Image expositie. Dit was echter niet het enige wat Kees’ carrièrestart in petto voor hem had. Het kan dan ook geen toeval zijn dat dit blog rond de tijd van Koningsdag wordt uitgegeven, want eindelijk komt aan bod het royale kunstwerk dat Kees heeft geproduceerd in de Koninklijke Wachtkamer van koningin Wilhelmina op het centraal station van Amsterdam. Normaal gaat het bij koningsdag om het vieren van de verjaardag van Prins Pils en het organiseren van sportmiddagen waar geen enkele scholier zin in heeft, maar Kees heeft dat een beetje anders aangepakt. Nadat hij klaar was met de wachtkamer waande je eerder in de cockpit van een ruimteschip voor interplanetaire ruimte-ambassadeurs, dan in een wachtkamer voor luttele mensenwezens met zogenaamd blauw bloed. Dat blauwe bloed echter, zorgt er in ieder geval wel voor dat al die andere luttele mensenwezens je aanbidden alsof je rechtstreeks uit de hemel bent afgedaald. Is het misschien daarom dat de reptielenaliens zo graag de posities van beroemdheden, politici en royalty bekleden? Misschien voelde koningin Wilhelmina zich na zoveel jaar wel eindelijk thuis op planeet aarde toen ze Kees’ bouwwerk binnenstapte.
Kees: ik was dus nog steeds aan het toeren met mijn band AUTOAWAC, waarvoor we onze activiteiten hadden uitgebreid van optreden naar lezingen geven. We werden uitgenodigd op grote kunst- en filmfestivals waar we video’s van onze multidisciplinaire performances lieten zien. Zo ook op het Worldwide Videofestival in 1984. Op de podia van theater- en filmzalen stonden wij tussen stapels monitoren op geheel originele manier.
''Ik stelde me dan ook voor dat Wilhelmina de trein uitstapte, zich terugtrok om even gebruik te maken van de ‘porseleinen pot’, zich doodschrok van het gekke gedrocht van enorme omvang dat zich opeens in haar wachtkamer bevond, om vervolgens voor altijd veranderd en compleet verbijsterd haar paleis op de Dam weer binnen te stappen.''
Door de chaos aan succes waarmee ik omringd werd sprong ik in deze periode van tentoonstelling naar tentoonstelling, meer geleefd dan aan het leven, maar altijd aangetrokken door de ontwikkelingen van de maatschappij op dat moment. Ik was een politiek kunstenaar en liet dat zien in mijn werk. Door mijn uitstapje naar Pernis was industrialisatie en sciencefiction een groot deel van mijn werk geworden. Na de kernramp die zich voltrok in Tsjernobyl besloot ik daar nog meer nadruk op te leggen. Hiervoor kreeg ik een uitgelezen kans toen mij de Koninklijke Wachtkamer van het centraal station in Amsterdam werd aangeboden als artistieke speelruimte. Deze negentiende-eeuwse voormalige wachtkamer van koningin Wilhelmina, met twee torens en een parkeerplaats voor de koets inbegrepen, was voorzien van frivole decoraties aangebracht door kunstenaar Georg Sturm. Voor deze manifestatie, op touw gezet door Sjarel Ex heb ik die koninklijke afbeeldingen afgezet tegen mijn eigen futuristische installatie van satellieten en meteorietachtige vormen.
Ik kan me nog vlijmscherp herinneren hoe ik met mijn ouders voor de transistorradio zat en op die manier getuige was van de eerste landing op de maan. Vanaf toen was ik geobsedeerd met alles wat te maken had met ruimtevaart en de krachten van het universum. Voor dit werk in de wachtkamer heb ik de technieken van de videokunst even helemaal laten varen. Ik focuste mij op het creëren van een futuristische, immersieve ruimte; op het namaken van het effect dat een synthetisch elektronisch beeld op de toeschouwer heeft, maar dan exclusief met 3D-materiaal. De koolstofvormen die ik had gemaakt dansten als in een babymobiel om elkaar heen door de gehele ruimte, vergezeld van lasers en flitsende lichten. Ik stelde me dan ook voor dat Wilhelmina de trein uitstapte, zich terugtrok om even gebruik te maken van de ‘porseleinen pot’, zich doodschrok van het gekke gedrocht van enorme omvang dat zich opeens in haar wachtkamer bevond, om vervolgens voor altijd veranderd en compleet verbijsterd haar paleis op de Dam weer binnen te stappen.
Mijn collega’s Rob Scholte en Georg Dokoupil kwamen met een iets komischere interpretatie van Sjarels opdracht. Na hun ingreep was een aantal peeskamers op de Wallen voorzien van wel erg veelbetekenende naambordjes… denk ‘Ruud Lubbers’, ‘Diego Maradonna’ en namen van al dat soort figuren. Niet iedereen nam dit kunstwerk even goed op [lacht].
Nadat mijn team en ik klaar waren met het bouwen van mijn installatie hadden we niet eens meer de puf om naar het openingsfeest te gaan. Op een gegeven moment – ik weet niet meer hoe – lag ik uitgeput, wijdbeens op een tafel. Die volgende ochtend maakten de jongens mij wakker met de mededeling dat mijn kunstwerk op het NOS journaal voorbij was gekomen. Ik heb daar amper iets van meegekregen, zo vermoeid was ik.
‘’How to deal with the massive disembedding of the human condition that was set in motion by technology and mass production? I think this is a problem that the people of our time have to think about on a daily basis.’’
Tot mijn vreugde was het ontvangst in de media ontzettend goed, ondanks dat ik soms toch dingen deed die mensen voor het hoofd stootten. Dat had waarschijnlijk ook te maken met feit dat wij absoluut de eerste generatie videokunstenaars waren en daar in Nederland ook nog mee voorop liepen. Uit ons land kwamen de eerste VJ’s, de avant-garde van de muziek en een melange van drugs die op weinig andere plekken te vinden was. Ik werd gerecenseerd in de grote dagbladen. Denk aan de Volkskrant, de Telegraaf en het Parool. ViaOral van Frank Morssinkhof en mij was ook terug te vinden in de grote fanzines. Snel daarna stond een werk van ons op de Prinsenhof in Delft om de hoek van waar Willem van Oranje is neergeschoten. Bij dit werk werd de toeschouwer weer geconfronteerd met een groot contrast: daar om die hoek een historische gebeurtenis die deel uitmaakt van de nationale geschiedenisboeken, aan de andere kant ervan een 3D-werk van gigantische buizen, blacklight en lichteffecten dat maling heeft aan de geschiedkundige waarde van deze locatie. Een dergelijke situatie laat wederom zien dat mijn werk zich altijd bezig heeft gehouden met het herschrijven van geschiedenissen, het mixen en matchen van culturen en symbolen die tot voor de oorlog nog onvoorstelbaar in dezelfde ruimte mochten staan. Dit is bij uitstek iets wat de technologie en de opkomst van het kapitalisme mogelijk maakte. Ondanks dat ik daar dankbaar gebruik van maakte in mijn werk en deze creatie van pastiches zelfs stimuleerde en versnelde, heb ik er tot de dag van vandaag in mijn artistieke praktijk vraagtekens bij gezet. Hoe om te gaan met de massale ontwrichting van de mens door de technologie en de massaproductie? Volgens mij is dat een probleem waar we als mensen eigenlijk dagelijks tegenaan lopen in de huidige tijd. Maar laten we weer even terug naar de wat lichtere stof.
Zo ondertussen werd ik zo’n beetje overal opgepikt voor weer andere projecten. Ik ben me nog meer met muziek bezig gaan houden en heb samen met vrienden The Rodriguez Brothers gesticht. Een band die zich liet beïnvloeden door de gitaarrock als die van Nirvana en Sonic Youth uit de jaren 80 en 90, een logische afgeleide van de New Wave en punk waar ik altijd al deel van was. Met The Rodriguez Brothers hebben we zelfs nog een LP geproduceerd. De liedjes maakten we in rap tempo. Ik ging samen met de drummer wat spelen en rifjes oefenen en voor we het wisten hadden we wel tien tot twintig liedjes af.
Ik was nog maar net klaar met het verwerken van al deze gebeurtenissen van die afgelopen jaren toen in de jaren 90 de wereld alweer veranderde. In 1989 valt de Berlijnse Muur, het communisme komt ten einde onder het regime van Gorbatsjov tijdens de grootschalige herfstrevoluties die in heel Oost-Europa en zelfs Afrika plaatsvonden en een eeuw van techno, dj’s en – misschien wel het allerbelangrijkste – het internet begint.
Next time, read more about this, more, and a trip to Tokyo when Lars continues his interviews with Kees.