(79-83) Kees de Groot and PLANETART- Part 2

In het vorige blogartikel troffen wij Kees de Groot in zijn kantoor om te praten over de ontwikkelingen die zich voordeden toen hij aan de AKI studeerde en zijn eerste stappen als autonoom kunstenaar zette. Als we daar iets uit hebben mogen leren is het wel dat uitgerekend toen de kunstwereld aan het veranderen was in iets waar haar vorige generatie nog maar weinig van begreep. De industrialisatie en technologie stonden in volle bloei. Het kapitalisme bevestigde haar macht als ideologie van globaal niveau en, met het grootschalige verval van religie als metanarratief, werd het begin van een postmoderne tijd ingeluid. Na de Tweede Wereldoorlog begon een periode van bliksemsnelle wederopbouw en deze snelheid oefende veel invloed uit op het politieke landschap van Europa toentertijd. In dit blog een rapportage van de laatste van Kees’ drietal van inspiraties: Europa’s onstuimige politiek.

Lars: Lars: Kees, we hebben nu twee van je inspiraties besproken, namelijk de veranderende kunstwereld en de snelle technologische ontwikkeling. Wat was de derde?

Kees: De belangrijkste inspiratie van die tijd – en die beschouw ik als ankerpunt – waren de gebeurtenissen die voortvloeiden uit het einde van de Tweede Wereldoorlog. Ik ben van het jaar 1956; dat is 11 jaar na dato en ik heb zowel het ineenstorten als de wederopbouw van de Westerse samenleving meegemaakt. Dit ging in sneltreinvaart. Tussen 1948 en 1952 zond de Verenigde Staten een immense hoeveelheid geld, goederen, grondstoffen en levensmiddelen naar Europa uit angst voor de verspreiding van het communisme. Dankzij deze hulp in de vorm van het Marshallplan, had iedereen bij wijze van spreken binnen 10 jaar opeens een koelkast en een auto voor de deur staan.

''Deze twee beruchte criminelen stonden aan het roer van talrijke bomaanslagen, moorden en ontvoeringen. Ik zie nog de posters langs de grensovergang naar Glanerbrug hangen voor de oplevering van deze figuren.''

However, all the industries enabled by this huge economic influx also had their downsides. There was a lot of unemployment due to automatization, and even worse, the pressure on the Earth’s climate was rapidly increasing. Already in the 70s did The Club of Rome report that the course we were headed for might f*ck up the earth entirely, and it were the young people especially who were very aware of this. 

Naast de dreiging van de industrie en het grote geld, was er ook veel culturele en politieke onrust. Er was sprake van wat je wel de ineenstorting van de kerk zou kunnen noemen. Doordat het Christendom steeds meer aan geloofwaardigheid inbond, miste er opeens een overkoepelende, verenigende geloofsovertuiging in het Westen. Dit maakte ruim baan voor extremisme en daden die daarvoor als absoluut ontoelaatbaar werden beschouwd. In de jaren 70 ontstonden links-extremistische bewegingen die ageerden tegen het kapitalisme en het opkomende neoliberalisme van onder andere Margaret Thatcher. In Duitsland had je toen bijvoorbeeld de Rote Armee Fraction van Andreas Baader en Ulrich Meinhof. Deze twee beruchte criminelen stonden aan het roer van talrijke bomaanslagen, moorden en ontvoeringen. Ik zie nog de posters langs de grensovergang naar Glanerbrug hangen voor de oplevering van deze figuren. Daar komt nog bij de val van de Shah in Iran en de Islamitische Revolutie die daarop volgde. Ondanks dat de Shah viel door een links bewind met liberale ideeën, greep uiteindelijk de dictatoriale ayatollah Ruhollah Khomeini de macht. Het hele gebied van Marokko tot Indonesië werd een plek van onderdrukking en onrust. Het was de zoveelste slag tegen het linkse geluid dat wij wilden laten horen. 

Lars: Dus Kees, rond de tijd van 1979 tm 1984 studeerde jij aan de AKI en bevond je je in een maalstroom van verschillende ontwikkelingen. Kun je wat meer vertellen over wat er toen gebeurde en wat jou dreef? Lars: En hoe reageerden jullie op deze ontwikkelingen?

Kees: Al met al was onze ervaring erg dubbel. We waren gefascineerd door de mogelijkheden die de technologie ons bood, maar we waren ook bang. We wisten toen natuurlijk nog niet dat het internet niet veel later zou losbarsten en dat al die kleine bandjes en casettes met antwoordapparaten binnen 10 jaar tot digitale sample machines zouden worden omgetoverd. We waren in die tijd een soort techno-onderzoekers avant-la-lettre, hongerig naar alle nieuwe mogelijkheden die zich voordeden. Tegelijk zagen we ook wel in dat dit alles grote consequenties zou hebben. Dit was een tijd van ontzettend veel verandering, dicht opeengepakt en sneller ontsluitend dan we bij konden houden. Kees: Wij ageerden daartegen in onze performances. Bijvoorbeeld tegen het onrecht van de Falklandoorlog in 1982. Thatcher stuurde toen oorlogsschepen naar Argentinië om dat terug te kapen, want Argentinië hoorde ten slotte bij ‘The Great British Empire’. Wij waren daar toentertijd ontzettend boos over. Ik herinner me nog dat we bij een performance in een grote kerk in Deventer de videobeelden van die oorlogsschepen lieten zien en zo een luidruchtig protest maakten van onze woede. 

Lars: Dus Kees, rond de tijd van 1979 tm 1984 studeerde jij aan de AKI en bevond je je in een maalstroom van verschillende ontwikkelingen. Kun je wat meer vertellen over wat er toen gebeurde en wat jou dreef? Lars: En wat vonden mensen dan van jullie werk?

Kees: Al met al was onze ervaring erg dubbel. We waren gefascineerd door de mogelijkheden die de technologie ons bood, maar we waren ook bang. We wisten toen natuurlijk nog niet dat het internet niet veel later zou losbarsten en dat al die kleine bandjes en casettes met antwoordapparaten binnen 10 jaar tot digitale sample machines zouden worden omgetoverd. We waren in die tijd een soort techno-onderzoekers avant-la-lettre, hongerig naar alle nieuwe mogelijkheden die zich voordeden. Tegelijk zagen we ook wel in dat dit alles grote consequenties zou hebben. Dit was een tijd van ontzettend veel verandering, dicht opeengepakt en sneller ontsluitend dan we bij konden houden. Kees: Nou, ik weet nog dat de docenten van de AKI vooral de installaties die wij in de hal van de akademie bouwden erg interessant vonden. Dergelijke werken waren tot dan toe onvertoond, mede door hun gebruik van video en film. Natuurlijk, Andy Warhol maakte in zijn Factory wel een soort van absurde ervaringsfilms, maar wij gebruikten het medium op een manier die Hollywood of de arthouse cinema nog nooit hadden geproduceerd. Dit waren kunstwerken waarbij alle discipines door elkaar heen grepen. Het was een nieuwe wereld die zich aandiende dankzij de technologie, verbeeld in abstracte noise en experimentele film en altijd met een sterk politiek geluid. 

Eventually all of this gathered into  some sort of international network. We were most definitely the local pioneers in this movement.

Lars: En hoe zat dat met je medestudenten?

Kees: Al met al was onze ervaring erg dubbel. We waren gefascineerd door de mogelijkheden die de technologie ons bood, maar we waren ook bang. We wisten toen natuurlijk nog niet dat het internet niet veel later zou losbarsten en dat al die kleine bandjes en casettes met antwoordapparaten binnen 10 jaar tot digitale sample machines zouden worden omgetoverd. We waren in die tijd een soort techno-onderzoekers avant-la-lettre, hongerig naar alle nieuwe mogelijkheden die zich voordeden. Tegelijk zagen we ook wel in dat dit alles grote consequenties zou hebben. Dit was een tijd van ontzettend veel verandering, dicht opeengepakt en sneller ontsluitend dan we bij konden houden. [laughs] they were pretty excited to see what we were doing, and that’s also why there were so many collective projects going on. I think everyone felt the momentum that was going through our academy, and which was present at all the events. For example, we had a project called the TV Café, which was a mini-club in the middle of a Kasbah in Hengelo (Kasbahs are housing complexes designed by the architect Piet Blom). This mini-club was a former shop where we hosted silent concerts. If it wasn’t for the headphones we’d have been thrown out of that Kasbah in less than a week for noise complaints. There were 45 people packed into this one tiny room in the middle of the night, tightly together with their headphones on. In the other room stood the band, yet another experimental act coming from Rotterdam, Groningen, Leeuwarden, Amsterdam, to perform with drum machines and synthesizers. We had huge light boxes hanging from the wall, showing images of West-German television, interchanged with images of Kraftwerk performances, Die Neue Deutsche Welle, or upcoming artists. They were extremely well visited. 

Uiteindelijk werd dit een soort netwerk dat zich internationaal ontspon. Lokaal waren wij toen zeker de aanjagers, maar via fanzines en mailart zag je dat dit een internationale beweging was. We gingen bijvoorbeeld met casettes naar bijeenkomsten in België, Frankrijk en Duitsland om daar onze muziek uit te wisselen met anderen. Zelfs Amerika en Australië waren daar gerepresenteerd. Het werd mij toen duidelijk dat onze gevoelens van woede, geestdrift en creativiteit - maar ook de verwarring - gelijkgestemden kende vanuit alle verschillende hoeken van de wereld. 

In het volgende deel neemt Kees Lars mee naar zijn zolderarchief om tussen de honderden foto’s, posters, bootlegs en krantenartikelen het verhaal op te halen van de start van zijn carrière. Deze omvat onder andere: een tentoonstelling in het Stedelijk Museum, een bijzondere kraak in Amsterdam-Oost en handjes schudden met namen die ook nu nog grote stampei maken. Stay posted!!

Leave a Comment